Bimis dearfach cruthaitheach - agus cicimis toin fosta

Tá eagarfhocal an iris Idirlín Beo! (www.beo.ie) spreagúil ina chuid tuairimí an mhí seo.

Tá eagarfhocal an iris Idirlín Beo! (www.beo.ie) spreagúil ina chuid tuairimí an mhí seo.

Faoin teideal "Bíodh muid dearfach agus cruthaitheach", scríobhtar go bhfuil an t-am ag daoine éirí as bheith ag gearán faoi chúrsaí Gaeltachta agus rud éigin deimhneach a dhéanamh le feabhas a chur ar chúrsaí:

"Tá sé in am ag daoine áirithe moltaí praiticiúla a chur ar fáil faoi chaomhnú na Gaeltachta agus éirí as bheith cáinteach an t-am go léir.

"Tugadh neart airde le tamall anuas orthu siúd a cháin tuarascáil Choimisiún na Gaeltachta, na moltaí atá inti agus an cinneadh a rinneadh Comhairle Feidhmiúcháin a cheapadh le gníomhartha a mholadh don Aire Tuaithe, Pobail agus Gaeltachta. Níl aon dochar i gcáineadh nó i gcíoradh dá leithéid ach anois is fiú díriú ar an todhchaí go réadúil agus straitéisí dearfacha cruthaitheacha a mholadh."

READ SOME MORE

(Tá an t-eagarfhocal róchúthail leis na "daoine áirithe" nó foinse an cháinte a ainmniú. An mbeadh sé míchruinn a rá gur freagra a bhí sa phíosa ar alt Dhonncha Uí Éallaithe ar thuarascáil an Choimisiúin, alt a ndearnadh trácht air ar an cholún seo?)

Chuir an t-eagarfhocal trí cheist faoi fhorbairt teanga: cén dóigh ar féidir athrú a dhéanamh i measc an phobail a bhfuil nós labhairt na Gaeilge caillte ag an ghlúin déagóirí?; cén dóigh ar féidir athrú meoin a chur i bhfeidhm i gcás tuismitheoirí atá ag labhairt Béarla lena gclann agus nach bhfuil ag glacadh aon chinneadh teanga ar thaobh na Gaeilge?; cén dóigh a dtig linn bunscoileanna Gaeltachta a fhorbairt mar scoileanna lán-Ghaeilge sa dóigh is go mbeidh na páistí ag súgradh sa chlós i nGaeilge agus gach aon ábhar á theagasc go hiomlán i nGaeilge?

Beidh go leor freagraí ag go leor daoine ar na ceisteanna sin. Ach an rud is mó a rithfeadh leat go bhfuil aon fhreagra amháin le fáil orthu - athnuachan a dhéanamh ar an ghné náisiúnta de thábhacht na teanga do phobal na Gaeltachta agus do phobal na hÉireann.

Cuirimis na ceisteanna ar bhealach eile: cad chuige a bhfuil nós labhairt na Gaeilge caillte ag déagóirí?; cad chuige a bhfuil athrú meoin ar thuismitheoirí i leith na teanga; cad chuige a mbíonn sleamhnú síoraí i dtreo an Bhéarla i mbunscoileanna Gaeltachta?

Níl sé míréasúnta aon fhreagra ollmhór amháin a thabhairt - ní fheictear do phobal na Gaeltachta nó do phobal na hÉireann go bhfuil fiúntas ag baint leis an teanga ar bhonn náisiúnta gan a bheith ag caint ar bhonn idirnáisiúnta.

Sin an áit a bhfuil an teip agus an chodarsnacht. Tá neart airgid á chaitheamh ar chúrsaí Gaeilge (b'fhéidir nach gcaitear go héifeachtachtach é ach tá sé ann); tá neart daoine tuigseacha gníomhacha ag plé leis an teanga sa Ghaeltacht agus taobh amuigh di; tá go leor polaiteoirí ann a bhfuil an teanga acu agus ar féidir iad a náiriú le "rud inteacht" a dhéanamh. Agus is mó gur "náiriú" ná spreagadh atá i gceist go minic - cá fhad eile a mhairfidh an náire féin? (Agus tá, cinnte, polaiteoirí ann a aithníonn luach na Gaeltachta agus a shaothraíonn thar a ceann.)

Is é an dúshlán is mó atá ann fealsúnacht nua athbheochana a cheapfadh, fealsúnacht a thabharfadh sainmhíniú as an úr ar thábhacht na teanga agus a cultúr i gcomhthéacs an lae inniu le súil is go dtarraingeofaí cuid de na daoine neamhghníomhacha sin le Gaeilge ar ais arís leis an teanga a úsáid; forógra nua a d'athdheimhneodh clár cultúrtha na Gaeilge; comhdhálacha poiblí (i mBéarla féin) a thabharfadh aghaidh ar chuid den amaidí a scríobhtar agus a labhartar faoin teanga agus a dhéanfadh iarracht comhghuaillíocht nua chultúrtha a thógáil le, abair, inimircigh.

Cinnte, d'fhéadfaí a rá go bhfuil a leithéid soineanta. Ach b'fhearr do lucht teanga iarracht a dhéanamh an díospóireacht a leathnú amach in áit bheith ag caint leo féin i gcónaí.

Tá sé seafóideach go mbíonn na daoine is eolaí faoi chúrsaí Gaeltachta is Gaeilge - lucht na Gaeilge - ag caint le, á, lucht na Gaeilge agus na daoine atá ar bheagán eolais - lucht an Bhéarla - beo ar chlaonthuairimí tráchtairí nuachtáin. Ní argóint í sin ar son éirí as fiontair nó as dioscúrsa inmheánach. Bímis cruthaiteach dearfach ach cicimis tóin fosta.